Grzyby

Grzyby i choroby grzybicze

W mikrobiologii znanych jest około 100 rodzajów grzybów, które zdolne są do zarażenia i wywołania choroby u człowieka. Grzyby te są często spotykane w naturze. Znajdują się w glebie, roślinach, zwierzętach, w produktach gnijących, w produktach konserwowanych oraz we krwi.

Grzyby chorobotwórcze nie są wymagające w stosunku do warunków zewnętrznych i wszędzie dobrze rosną. Większość grzybów potrzebuje witamin: witaminy H, ryboflawiny, witaminy B1 i innych, których pozbawiają organizm. Wytrzymują temperaturę (w odróżnieniu od mikrobów) od 2 do 45ᴼC, dlatego proste podwyższenie temperatury (np. przez saunę) nie przynosi rezultatów.

Grzyby nie lubią pozbawiania wilgoci, gdyż jest to dla nich zgubne. Dlatego przeciw chorobom grzybiczym stosuje się środki, które podsuszają – jodyna, ałuny (ma działanie bakteriobójcze, przeciwzapalne, łagodzące podrażnienia, poparzenia słoneczne i ukąszenia owadów, zmniejsza potliwość). Najbardziej skuteczna przeciwko grzybom jest głodówka „na sucho”.

Antybiotyki i infekcje grzybicze

Do czasu odkrycia antybiotyków zarażenie ludzi chorobami grzybiczymi spotykało się rzadko. Z chwilą, gdy zaczęło się podstępne leczenie antybiotykami, przewaga chorób grzybiczych znacznie zwiększyła się i w dalszym ciągu znacznie postępowała.

W jaki sposób antybiotyki sprzyjają rozprzestrzenianiu się infekcji grzybiczych:

1. Świat mikroorganizmów w organizmie człowieka jest zróżnicowany-kiedy zostaje zniszczony antybiotykami określony rodzaj mikroorganizmów, wówczas ich miejsce zajmują grzyby. W wyniku przyjmowania antybiotyków giną choroby wywołane przez mikroorganizmy, lecz powstają choroby grzybicze-np. opryszczka.
2. Mikroorganizmy, które zostały zniszczone antybiotykami wcześniej rywalizowały z grzybami w organizmie człowieka o pokarm i miejsce, a wraz z zakończeniem tej rywalizacji grzyby zaczynają bez przeszkód mnożyć się tworząc grzybicę.
3. Większość antybiotyków, takich jak penicylina, tetracyklina i streptomycyna bezpośrednio stymuluje wzrost grzybów gdyż same zrobione są z grzybów i leśni. Grzyby traktuję te lekarstwa jako najlepsze pożywienie. Taka stymulacja „leczeniem” antybiotykami prowadzi do mnożenia się grzybów, co powoduje różnego rodzaju powikłania.
4. Rozkładające się zabite antybiotykami mikroorganizmy, stają się dla grzybów dodatkowym pokarmem.

Bez obecności antybiotyku grzyb rośnie wolno; antybiotyk stymuluje rozgałęzienie grzyba w ciągu 4 godzin, a po upływie 24 godzin pojawiają się gęste rozgałęzienia, formujące grzybnię.

Grzybica strzygąca i grzybica woszczynowa obejmują przede wszystkim owłosioną skórę głowy. Powodują łamliwość i wypadanie włosów. W grzybicy woszczynowej zmiany zapalne skóry są bardzo nasilone. W okolicy ujść mieszków włosów występują jasnożółte, łamliwe tarczki woszczynowe. Głowa wydziela przykrą woń, określaną jako zapach mysiej nory.

Grzybica Kropidlakowa należy do zakażeń szpitalnych, występujących głównie u chorych z neutropenią lub niedoborami odpornościowymi (najczęściej u chorych z ostrą białaczką lub po przeszczepie nerek lub serca). Jeśli nie zostanie odpowiednio wcześnie rozpoznana i agresywnie leczona, jest zazwyczaj śmiertelna. Może występować w postaci zapalenia płuc.
Rozpoznanie ustala się na podstawie stwierdzenia grzybni w plwocinie, dodatniego wyniku badania serologicznego, dodatnie¬go testu śródskórnego lub typowego obrazu RTG.
Drożdże są grzybami do rozwoju potrzebują wilgoci i cukru. Nasz układ odpornościowy potrafi eliminować drożdże, pod warunkiem, że nie rosną zbyt szybko, a leukocyty nie sa osłabione lub zajęte innym problemem. Wszyscy mamy pewna ilość drożdży w przewodzie pokarmowym, ale kiedy ich rozwój wymknie się spod kontroli, mamy do czynienia z zakażeniem drożdżakowym (candidiasis).

Kandydozę (drożdżycę) wywołuje zakażenie grzybem Candida albicans, który może zakażać skórę i błonę śluzową jamy ustnej, jelit i narządów płciowych, układ oddechowy oraz drogi moczowe.

Do grupy szczególnie wrażliwej na zakażenia Candida należą:
– niemowlęta,
– kobiety w ciąży,
– chorzy na cukrzycę,
– chorzy z wszczepionymi zastawkami,
– leczeni antybiotykami o szerokim zakresie działania,
– osoby o upośledzonej odporności spowodowanej stosowaniem leków lub chorobą.

Grzyb ten stanowi ważną i częstą przy¬czynę zakażeń szpitalnych. U chorych z upośledzoną odpornością rozsiew zakażenia przez krew może stanowić zagrożenie dla życia.

Drożdżyca jamy ustnej i narządów płciowych jest często pierwszym oportunistycznym zakażeniem u chorych zakażonych wirusem HIV. Jeśli śluzówkowo-skórna drożdżyca występuje u dorosłej osoby, która nie choruje na cukrzycę i nie przyjmuje doustnych środków antykoncepcyjnych, należy rozważyć możliwość infekcji HIV.
Na błonach śluzowych drożdżyca występuje w postaci serowa¬tych plamek na zaczerwienionym podłożu. Drożdżycy pochwy lub prącia towarzyszy zazwy¬czaj podrażnienie i świąd. Drożdżyca przełyku wywo¬łuje ból zamostkowy i zaburzenia połykania. Wrażliwe na zakaże¬nie są wilgotne obszary skóry. Zakażeniu mogą ulec również paznokcie. U niemowląt z drożdżycą jamy ustnej często stwierdza się również zakażenie skóry pachwiny i krocza. Drożdżyca uogólniona może objąć prawie każdy narząd.

Drożdżycę śluzówkowo-skórną leczy się za pomocą miejscowych leków przeciwgrzybicznych, stosowanych w postaci odpowiedniej dla lokalizacji zmian. Po wykryciu czynników predysponujących, jak np. cukrzyca czy zakażenie HIV, należy podjąć odpowiednie leczenie.

Drożdżyce są przyczyną pleśniawek w jamie ustnej, zmian wyprzeniowych na skórze, zajadów. Rzadko wywołują u dzieci zmiany zapalne paznokci. Do rozwoju drożdżycy usposabiają niedobory witaminy z grupy B i leczenie antybiotykami. Podłożem drożdżycy jest przegrzana, zmacerowana skóra niemowląt.

KRYPTOKOKOZA
Cryptococcus neofonnans jest grzybem występującym na całym świecie i, jak się uważa, rozsiewany jest z ptasimi odchodami. In¬halacja zarodników grzybów prowadzi do niewielkiego stopnia zapalenia płuc. Może ono ustępować samoistnie, lecz niekiedy powikłane jest tworzeniem jam, obustronnym powiększe¬niem węzłów chłonnych we wnękach płuc i zwłóknieniem płuc.
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu szcze¬gólnie często występuje u chorych z AIDS, z oportunistycznymi za¬każeniami kryptokokami. Ponadto może wystąpić przewlekłe zaka¬żenie skóry, kości, wątroby i nerki.
Rozpoznanie zakażenia kryptokokowego nie jest możliwe na podstawie objawów klinicznych (opiera się na stwierdzeniu wystę¬powania grzybów w plwocinie, tkance płucnej, płynie mózgowo- -rdzeniowym). „Złoty standard” w diagnostyce kryp¬tokokowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych stanowi wykrycie genomu grzyba w płynie mózgowo-rdzeniowym metodą łańcu¬chowej reakcji polimerazy. W przypadku innego umiejscowienia za¬każenia zazwyczaj konieczne jest wykonanie biopsji.

KOKCYDIOIDOMIKOZA
Zakażenie spowodowane wdychaniem licznie występujących w gle¬bie zarodników grzyba Coccidioides immitis jest powszechne w Ameryce Południowej i na południu USA. Większość zakażeń przebiega bezobjawowo i występowanie grzyba stwierdza się na podstawie testu skórnego. U niewielkiej liczby chorych występuje zapalenie płuc, często z towarzyszącym bólem stawów i rumieniem guzowatym lub rumieniem wielopostaciowym. Choroba może mieć ciężki przebieg u kobiet w ciąży i u chorych o upośledzonej odporności. Może dojść do przewlekłego zakażenia płuc i do objawów ogólnego rozsiewu do kości, stawów, mózgu i skóry. Rozpoznanie ustala się na podstawie stwierdzenia grzybni i badania serologicznego. W przypadku przewlekłych zmian w płucach i zmian kostnych wskazane może być leczenie chirurgiczne.
Podobnie przebiegają drożdżyca południowoamerykańska i blastomikoza, spowodowane odpowiednio przez grzyby Paracoccidio- ides brasiliensis i Blastomyces demiatitidis. Występują one głównie na kontynencie amerykańskim. Choroby te są łagodniejsze od kok- cydioidomikozy. W blastomikozie szczególnie wyraźnie występują zmiany skórne. W przypadku obu zakażeń może nastąpić ogólny roz¬siew.